Urineweginfecties

• Pijn of een branderig gevoel bij het plassen
• Veel urineren en een constante aandrang tot plassen
• Per keer kleine hoeveelheden urine
• Bloedsporen in de urine
• Donkere, troebele of sterk geurende urine
• Het koud hebben, maar meestal niet met koorts
• Plotselinge urine-incontinentie

Het meest voorkomende type urineweginfectie is een lagere urineweginfectie; deze bevindt zich in de urinebuis en blaas. Een dergelijke infectie van de blaas wordt ook wel cystitis genoemd.

Als de bacteriën zeer virulent zijn en niet worden behandeld, kunnen ze zich via de urineleiders verspreiden naar (een van de) nieren. Als dat gebeurt, zullen de symptomen aanzienlijk verergeren, bijvoorbeeld met rugpijn, misselijkheid en koorts. Dit type infectie wordt een infectie van de hogere urinewegen of pyelonephritis genoemd, en kan mogelijk schade toebrengen aan de nieren of zelfs leiden tot nierfalen. Soms kan pyelonephritis optreden zonder dat het als urineweginfectie begint, maar dat komt niet zo vaak voor. In sommige gevallen kan de infectie in de nieren zich ook uitbreiden naar de bloedbaan, wat urosepsis veroorzaakt. Hiervoor is onmiddellijk intensieve zorg vereist.

Sommige mensen kunnen zeer vage en ogenschijnlijk ongerelateerde symptomen vertonen van een aanhoudende urineweginfectie, vooral mensen met een lage weerstand en diabetes, of ouderen met dementie. Hierdoor kan het lastig zijn om een dergelijke infectie te herkennen. De symptomen zijn bijvoorbeeld een algemeen zwakke conditie, verwarring, misselijkheid, duizeligheid, plotselinge incontinentie of een ernstigere mate van incontinentie. Het is belangrijk om te weten wat normaal is voor deze individuele patiënten of bewoners, zodat je de veranderingen kunt herkennen. Een juiste diagnose is van wezenlijk belang om andere aandoeningen uit te sluiten die de vage symptomen ook zouden kunnen veroorzaken.

Het is belangrijk om de vroegste symptomen van een urineweginfectie te herkennen voor een snelle diagnose en behandeling, vooral bij kwetsbare oudere mensen die misschien minder symptomen vertonen en er meer last van hebben. Dit vergt observatie- en communicatievaardigheden van de verzorger of verpleegkundige bij het dagelijks contact.

Asymptomatische bacteriurie, ook bekend als ‘goedaardige’ bacteriën, in de urinewegen, is een ongevaarlijke aandoening die niet behandeld moet worden met antibiotica. Deze bacteriën veroorzaken geen symptomen, behalve onaangenaam ruikende urine bij sommige mensen. Dit houdt in dat een positieve striptest (nitriet of leukocyten) nog geen bewijs is dat er een urineweginfectie aanwezig is als er geen andere symptomen zijn.

Uitdroging kan ook leiden tot een donkere, troebele en onaangenaam geurende urine. Zorg er dus voor dat de bewoners of patiënten voldoende gehydrateerd zijn.

Urineweginfecties kunnen elke persoon van elke leeftijd treffen, maar er zijn bepaalde groepen mensen die een hoger risico lopen.

De belangrijkste reden dat vrouwen sneller een urineweginfectie krijgen, heeft te maken met de vrouwelijke anatomie. De urinebuis is korter dan die van een man en hij bevindt zich ook dicht bij de anus, vanwaar bacteriën de urinewegen kunnen binnendringen. Naarmate vrouwen ouder worden, neemt hun gehalte van het oestrogeenhormoon ook af. Hierdoor kunnen de wanden van de urinewegen dunner en droger worden. Het zuurgehalte van het beschermende slijmvlies neemt ook af, waardoor het een infectie minder goed kan afweren. Daarom wordt een oestrogeenhormoonbehandeling aangeraden om urineweginfecties te voorkomen.

Een ander voorbeeld van mensen die risico lopen op urineweginfecties zijn ouderen, mensen met diabetes mellitus, iemand met een verblijfskatheter, en bewoners en patiënten.

Als iemand niet in staat is om de blaas goed te legen, wordt het risico op een urineweginfectie hoger omdat er bacteriën kunnen groeien in de achtergebleven urine. Een aantal oorzaken voor achtergebleven urine zijn constipatie, verhindering van uitstroom veroorzaakt door een vergrote prostaat of een prolaps, letsel aan het ruggenmerg en zenuwschade die de normale werking van de urinewegen belemmert.

Urine-incontinentie komt vaker voor naarmate we ouder worden en in verband met andere medische aandoeningen. De combinatie van leeftijd en verschillende gezondheidsproblemen kunnen ook bijdragen aan een hoger risico op een urineweginfectie. Voorbeelden hiervan zijn het niet in staat zijn om de blaas volledig te legen, verminderd afweersysteem en chronische ziekten. Ontlastingsincontinentie is een andere factor die het risico op een urineweginfectie verhoogt.

• Volg effectieve hygiëneroutines en richtlijnen op
• Veeg op het toilet van voor naar achter om te voorkomen dat darmbacteriën bij de urinebuis terechtkomen
• Verwijder bevuilde incontinentieproducten van voor naar achter
• Vermijd agressieve zeep bij de gevoelige genitale zone, omdat dit de balans kan verstoren en irritatie kan veroorzaken.
• Gebruik wascrème van TENA om een kwetsbare huid te reinigen, en barrièrecrème van TENA voor extra bescherming
• Droog de huid na het reinigen en het verwisselen van incontinentieproducten, want bacteriën kunnen beter groeien op vochtige plekken
• Zorg voor voldoende hydratatie
• Vaginale oestrogeenbehandeling wordt vaak aangeraden om urineweginfecties te voorkomen

• Bewoners hulp krijgen om het toilet op tijd te bereiken
• U constipatie vermijdt en een regelmatige stoelgang bevordert
• Bewoners in een goede toilethouding zitten, licht voorovergebogen met gebogen knieën en de voeten rustend op de vloer of op een voetenbank
• Soms is het nodig om twee of zelfs drie keer te urineren voordat de blaas volledig geleegd is. Dit betekent dat je de bewoner moet aanmoedigen om na het urineren een paar keer op te staan en weer te gaan zitten. Dit kan helpen om de urine uit te plassen die de eerste keer was achtergebleven

Een volledige diagnose door een arts. Deze diagnose wordt gebaseerd op urinetestresultaten en op symptomen van de infectie. Als er een diagnose van een infectie van de hogere of lagere urinewegen gesteld is en er behandeling nodig is, zal de arts beslissen welke antibiotica voorgeschreven moeten worden en in welke dosis.

Als de diagnose asymptomatische bacteriurie (ASB) betreft, waarbij het enige symptoom onaangenaam ruikende urine is, zal in de meeste gevallen geen behandeling nodig zijn. Er zijn enkele uitzonderingen hierop, zoals ASB bij kinderen of zwangere vrouwen en bij aanwezigheid van urea-producerende bacteriën (bacteriën die stenen vormen). In deze situaties zullen deze mensen antibiotica voorgeschreven krijgen.

Hoe kunnen de symptomen van een aanhoudende urineweginfectie worden verlicht?

• Door veel te drinken worden de bacteriën sneller uit de blaas gespoeld.
• Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID*) kunnen de symptomen van een urineweginfectie verlichten, zoals pijn, koorts en ontsteking.
• Een warm kompres op de onderrug of buik kan de pijn verlichten