Omgaan met de emoties die gepaard gaan met mantelzorg geven

Bijna 2 op de 5 mensen zegt niet te weten waar ze steun kunnen vinden als ze mantelzorger worden, en dat geldt ook voor emotionele steun.¹

Het is normaal om een mengelmoes van emoties te voelen wanneer u voor iemand anders zorgt. Dat komt omdat de zorg veel van u kan vragen, zowel fysiek als mentaal. Maar ondanks alle uitdagingen is het belangrijk om in gedachten te houden dat mantelzorg ook veel voldoening kan geven. Naast het bieden van de best mogelijke zorg aan uw naaste, moet u ervoor zorgen dat u prioriteit geeft aan uw eigen welzijn en geluk. Als u merkt dat de mantelzorg te uitdagend wordt voor uw gemoed en geestelijke gezondheid, is het misschien tijd om een pauze in te lassen.

Hier belichten we enkele van de emoties die mantelzorgers ervaren en geven we tips en advies over hoe u hiermee om kan gaan.

1. Omgaan met frustratie

Misschien bent u een drukke ouder, die de zorg voor uw gezin in evenwicht houdt met een nieuwe, bijkomende verantwoordelijkheid voor de zorg voor een oudere naaste met dementie. Het is niet alleen lastig om het nieuwe gedrag van uw naaste te begrijpen, maar het kan ook frustrerend zijn om bijvoorbeeld om te gaan met hun vergeetachtigheid.

Omdat u een hechte band hebt met de persoon voor wie u zorgt, is het normaal dat uw humeur ook wordt beïnvloed door de persoon voor wie u zorgt. Het kans soms frustrerend zijn als u dezelfde dingen moet herhalen voor die persoon, vooral als ze vergeetachtig zijn.

Herinner uzelf eraan dat u uw best doet en dat het normaal is om negatieve emoties te ervaren. Probeer uzelf niet de schuld te geven, als u negatieve gevoelens ervaart. Dit is voor u beiden een compleet nieuwe situatie waarin het niet vreemd is om frustratie te ervaren. Het helpt om na te denken over uw gevoelens en om objectiever naar de situatie te kijken. Denk na over wat u zou kunnen doen om de situaties te vermijden die negatieve reacties veroorzaken, zodat het gemakkelijker is om op een rustige en gecontroleerde manier te reageren. Vraag om hulp als u die nodig hebt.

2. Omgaan met verdriet

Als u een mantelzorger bent van uw partner of een andere dierbare, kunt u gevoelens van verdriet of rouw ervaren over de dingen die u niet meer samen kunt doen. Als u voor iemand met dementie zorgt, kunt u ook verdrietig zijn omdat ze de herinneringen die u ooit samen deelde, zijn vergeten. Tijdens de zorg komen veel emoties naar boven en het is gemakkelijk om verdrietig te zijn of sympathie te voelen voor de persoon voor wie u zorgt. U kunt zich soms hulpeloos of zelfs hopeloos voelen, en het is normaal om af en toe te willen huilen.

Als mantelzorger loopt u mogelijk meer risico op depressie, dus realiseer dat het belangrijk is dat u zowel voor uw eigen geestelijke gezondheid als voor uw naaste zorgt. We adviseren dat u hulp en steun zoekt bij anderen: familieleden, vrienden, uw huisarts of bij de maatschappelijke dienstverleners bij u in de buurt.

3. Omgaan met schuldgevoelens

Mantelzorgers worstelen vaak met schuldgevoelens. Mogelijk denkt u dat u meer had moeten doen om te voorkomen dat uw dierbare ziek werd. Misschien voelt u zich schuldig omdat u zich boos of ongeduldig voelt tegenover de persoon voor wie u zorgt. Of misschien voelt u zich schuldig omdat u geniet van tijd met vrienden.

Vergeef uzelf voor deze gedachten. U bent ook maar een mens. En zelfs als u veel energie hebt, is die niet onbeperkt. Probeer te accepteren dat er dingen fout gaan waar u geen controle over hebt, en geef uzelf toestemming om niet perfect te zijn. We hebben allemaal tijd voor onszelf nodig, en als u zich overweldigd voelt door uw zorgsituatie, is het belangrijk om tijd vrij te maken, zodat u de energie hebt om uw naaste de beste zorg te blijven bieden. Er is niets mis mee om uw eigen behoeften net zoveel prioriteit te geven als die van uw naasten.

4. Schaamte overwinnen

Als mantelzorger kunnen er momenten zijn dat u zich schaamt, bijvoorbeeld wanneer u uw naaste helpt met hun persoonlijke hygiëne of bij het aankleden. Toiletgebruik is een persoonlijke en intieme aangelegenheid. U kunt veel doen om de situatie voor beide partijen gemakkelijker te maken.

Uw naaste voelt zich misschien ongemakkelijk om u te vertellen dat men moet plassen of ontlasten, of men begrijpt de signalen van de blaas misschien niet meer. Let op (indirecte) signalen zoals onrustig gedrag, rondlopen of aan kleding trekken en speel hierop in. Het kan helpen om een routine op te bouwen door op gezette tijden uw dierbare naar het toilet te begeleiden. Moedig uw dierbare altijd op een goede en waardige manier aan. Dat geeft vertrouwen, versterkt de onderlinge band en voorkomt gespannen situaties.

Als uw naaste zich zelfstandig kan verplaatsen, hoeft u misschien alleen wat hulp te bieden. Als ze meer hulp nodig hebben, zorg er dan voor dat ze hun waardigheid en privacy behouden bij het verschonen van een absorberend product. Gelukkig biedt TENA veel advies voor het omgaan met incontinentie en intieme hygiëne voor iemand anders.

Als u voor iemand anders zorgt, is het belangrijk om te weten wanneer u om hulp moet vragen. Als u uw naaste de best mogelijke zorg wilt geven, probeer dan anderen te vinden om u te ontlasten: mensen die uw verantwoordelijkheden kunnen overnemen als u moe of niet beschikbaar bent. Ze kunnen u helpen met boodschappen doen, schoonmaken of naar doktersafspraken gaan. Het delen van uw zorgtaken met familie en vrienden is een goede manier om te voorkomen dat de zorg overweldigend wordt.

Als u daartoe in staat bent, kan het inhuren van professionele hulp een echt verschil maken. Overweeg bijvoorbeeld:

• een (wijk)verpleegkundige om u thuis te helpen;
• een helpende die voor de schoonmaak zorgt;
• een bedrijf dat maaltijden bij u thuis bezorgt;
• een inwonende hulp om u te helpen met taken.

Als dat niet mogelijk is, probeer dan sociale hulp te krijgen van uw lokale overheid. Een andere goede manier om voor uw emotionele welzijn te zorgen, is door in contact te blijven met (professionele) hulpverleners zoals de huisarts, wijkverpleegkundige of lokale organisaties bij u in uw woonplaats. Weet dat u er niet alleen voor hoeft te staan: er zijn veel andere mantelzorgers in België die dezelfde uitdagingen en emoties ervaren als u.

1) TENA wereldwijd onderzoek naar houdingen en bewustzijn ten opzichte van mantelzorg onder de algemene bevolking. Juli 2022 Polen, Canada, Frankrijk, VK, VS. In elk land zijn meer dan 1000 mannen en vrouwen (18+) geïnterviewd.